Bài viết của Tổng Lãnh sự Belarus tại TP.HCM R. Varankou trên tạp chí Đối ngoại Thành phố Hồ Chí Minh
14.01.2025 г.
Quan hệ hữu nghị giữa
Minsk và Thành phố Hồ Chí Minh
Foreign Affairs Review, Thành phố Hồ Chí Minh (Việt Nam)
Tháng 1 Năm 2025
- Ông Varankou Ruslan Mikalaevich, Tổng Lãnh sự Cộng hòa Belarus tại Thành phố Hồ Chí Minh -
Bài viết này sẽ phân tích về một số bối cảnh quan trọng nhằm làm rõ những cốt lõi trong mối quan hệ giữa Minsk và Thành phố Hồ Chí Minh.
Sự kết nối về mặt lịch sử
Mối quan hệ vững chắc giữa Minsk và Thành phố Hồ Chí Minh có nguồn gốc lịch sử sâu sắc, thậm chí là vượt ra ngoài việc chính thức thiết lập quan hệ ngoại giao Belarus — Việt Nam vào ngày 24 tháng 1 năm 1992.
Lúc bấy giờ, Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Xô viết Belarus, một phần của Liên bang Xô viết, đã đóng vai trò quan trọng trong việc nuôi dưỡng quan hệ Liên Xô-Việt Nam, thông qua việc cung cấp hỗ trợ quân sự, vật chất và cơ hội giáo dục, tạo nền tảng cho một mối liên kết lâu dài.
Tại Belarus, 1.300 chuyên gia người Việt đã được đào tạo, nhiều người trong số họ sau này đã đảm nhận những vai trò quan trọng ở quê nhà. Sự vượt trội về công nghệ cơ khí của máy kéo Belarus đã làm thay đổi nền nông nghiệp Việt Nam, trong khi những chiếc xe máy “Minsk” trở thành biểu tượng ở các vùng miền núi phía Bắc của đất nước.
Quan hệ chính trị giữa Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Xô viết Belarus và Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam vừa mới giành được độc lập đã phát triển mạnh mẽ. Những chuyến thăm của Chủ tịch Hồ Chí Minh tới Minsk vào tháng 8 năm 1957 và tháng 11 năm 1961 vẫn là biểu tượng cho cuộc đấu tranh chung chống lại các thế lực thực dân và tượng trưng cho tình bạn được xây dựng dựa trên sự tôn trọng và hỗ trợ lẫn nhau.
Tiến trình chính trị và hợp tác hiện đại
Nền tảng lịch sử đã tạo điều kiện cho Việt Nam công nhận nền độc lập của Cộng hòa Belarus vào ngày 27 tháng 12 năm 1991, chỉ 19 ngày sau khi Liên Xô bị tuyên bố giải thể và 6 ngày sau khi ký hiệp ước thành lập Cộng đồng các quốc gia độc lập.
Trong bối cảnh đó, việc thiết lập một cơ quan đại diện ngoại giao của Belarus tại Hà Nội dường như là một bước đi hợp lý. Tuy nhiên, do lãnh đạo Belarus lúc bấy giờ đang tập trung cao độ vào công cuộc xây dựng nhà nước, vì thế họ đã lựa chọn mở một cơ quan thương mại tại Thành phố Hồ Chí Minh. Đây cũng chính là nơi đánh dấu sự ra đời của cơ quan đại diện ngoại giao đầu tiên của Belarus tại Việt Nam.
Sau chuyến thăm của Tổng thống Aleksandr Lukashenko tới Việt Nam vào tháng 4 năm 1997, văn phòng thương mại Belarus tại Thành phố Hồ Chí Minh đã được nâng cấp thành Đại sứ quán tại Hà Nội vào tháng 12 năm 1997.
Sau một phần tư thế kỷ, vào tháng 3 năm 2022, Belarus đã khôi phục sự hiện diện ngoại giao thường trực tại Thành phố Hồ Chí Minh thông qua việc thành lập Tổng Lãnh sự quán.
Trong gần ba thập kỷ qua, hai quốc gia đã thực hiện nhiều cuộc trao đổi song phương, tạo nền tảng cho sự hợp tác giữa hai bên, đặc biệt giữa hai thành phố lớn, Minsk và Thành phố Hồ Chí Minh.
Nhiều chuyến thăm và cuộc họp cấp cao giữa các quan chức của hai nước, trong đó có ba chuyến thăm cấp nhà nước từ mỗi bên, đã củng cố quan hệ ngoại giao và kinh tế giữa Belarus và Việt Nam. Những cuộc trao đổi này cũng tập trung vào việc mở rộng hợp tác ở cấp địa phương, thể hiện cam kết chung trong việc vun đắp tình hữu nghị và cùng nhau phát triển.
Khuôn khổ pháp lý và văn hóa. Quan hệ thành phố kết nghĩa
Khuôn khổ hợp tác giữa Minsk và Thành phố Hồ Chí Minh đã được thiết lập thông qua việc ký kết một số văn bản quan trọng. Văn bản pháp lý đầu tiên giữa hai bên là Thỏa thuận về Trao đổi Du lịch Quốc tế, được ký vào tháng 9 năm 2007. Tuy nhiên, văn kiện quan trọng mang tính đột phá chính là Thỏa thuận về Hữu nghị và Hợp tác, được ký vào ngày 4 tháng 11 năm 2008.
Năm 2011, khung hợp tác này được tiếp tục củng cố thông qua việc ký kết Bản ghi nhớ về hợp tác giữa hai thành phố trong các lĩnh vực kinh tế, thương mại, văn hóa và xã hội. Các văn kiện này định hướng hợp tác trên nhiều lĩnh vực như chính quyền, thương mại, văn hóa, giáo dục và du lịch.
Để triển khai các thỏa thuận năm 2008 và 2011, hai thành phố đã liên tục ký kết các chương trình hợp tác theo từng giai đoạn, đóng vai trò như những lộ trình cụ thể để thúc đẩy sự phát triển chung. Chương trình hợp tác mới nhất, được ký vào tháng 9 năm 2024 đã đặt nền tảng cho quan hệ hợp tác giữa hai bên tiếp tục phát triển cho đến năm 2026.
Các hoạt động hợp tác giữa hai thành phố trong thời gian gần đây
Trong những năm gần đây, hai thành phố Minsk và TP. Hồ Chí Minh đã tham gia nhiều hoạt động chung nhằm thắt chặt hơn nữa mối quan hệ hợp tác. Các hoạt động này bao gồm các chương trình giao lưu văn hóa, thúc đẩy thương mại và các chuyến thăm chính thức. Hai thành phố cũng đã hợp tác thực hiện các sáng kiến kinh tế như diễn đàn doanh nghiệp, hội chợ thương mại và triển lãm.
Hai thành phố kết nghĩa cũng duy trì các cuộc tiếp xúc cấp cao thường xuyên. Các đoàn đại biểu do Phó Chủ tịch Thứ nhất hoặc Phó Chủ tịch Ủy ban điều hành Thành phố Minsk dẫn đầu đã đến thăm TP. Hồ Chí Minh vào các năm 2017, 2022, 2023 và 2024. Những đoàn đại biểu này đã tham gia Diễn đàn các Thành phố Kết nghĩa trong khuôn khổ “Đối thoại Hữu nghị” lần thứ hai và Diễn đàn Kinh tế lần thứ năm của TP. Hồ Chí Minh. Năm 2019, ông Phan Văn Mãi, khi đó là thành viên đoàn đại biểu Quốc hội, nay là Chủ tịch UBND TP. Hồ Chí Minh, đã có chuyến thăm Minsk.
Trong lĩnh vực hợp tác nhân văn, vào tháng 10 năm 2023, Tổ chức thành phố Minsk Hiệp Hội công cộng Hội LHPN Belarus và Hội Liên hiệp Phụ nữ TP. Hồ Chí Minh đã ký thỏa thuận hợp tác. Đến tháng 5 năm 2024, đoàn đại biểu của Hội Liên hiệp Phụ nữ TP. Hồ Chí Minh đã đến thăm và làm việc tại Minsk và ký kết kế hoạch hành động chung giai đoạn 2024-2029.
Vào ngày 23 tháng 9 năm 2024, Thành phố Hồ Chí Minh đã chào đón sự kiện “Những ngày Minsk tại Việt Nam” lần đầu tiên. Sự kiện này có sự tham gia của các quan chức cấp cao, trong đó có Đại sứ Belarus tại Việt Nam, ông Uladzimir Baravikou, và Phó Chủ tịch Thứ nhất Ủy ban Hành chính Thành phố Minsk, bà Nadzeya Lazarevich. Ngoài ra, sự kiện còn có sự hiện diện của Phó Chủ tịch UBND TP. Hồ Chí Minh Võ Văn Hoan, cùng nhiều nhân vật quan trọng khác.
Một trong những điểm nổi bật của sự kiện “Những ngày Minsk” là Diễn đàn doanh nghiệp Belarus-Việt Nam”. Diễn đàn đã tạo cơ hội thúc đẩy hợp tác và thương mại giữa hai quốc gia. Bên cạnh đó, lần đầu tiên, trong khuôn khổ sự kiện, hội nghị gặp gỡ giữa các cựu du học sinh Việt Nam đã từng học tại các trường đại học Belarus đã được tổ chức tại khu vực phía Nam.
Hội nghị này không chỉ tăng cường cường mối liên hệ gắn kết giữa các cựu du học sinh Việt Nam với đất nước và văn hóa Belarus mà còn tạo không gian để các cựu du học sinh Việt Nam chia sẻ trải nghiệm và góc nhìn của mình với nhau.
Động lực kinh tế và thương mại
Quan hệ hợp tác thương mại giữa Belarus và Việt Nam trong thời gian qua đã tăng trưởng đáng kể, đạt mức tăng kỷ lục vào năm 2023. Các mặt hàng xuất khẩu của Belarus sang Việt Nam như máy móc, hóa chất và phương tiện giao thông đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển cơ sở hạ tầng tại Việt Nam. Trong khi đó, các mặt hàng dệt may, nông sản và điện tử của Việt Nam được đánh giá cao tại Belarus. Hiệp định Thương mại Tự do năm 2015 giữa Việt Nam và Liên minh Kinh tế Á-Âu đã tạo ra một khuôn khổ tăng cường hợp tác kinh tế.
Triển vọng hợp tác trong tương lai
Nhìn về tương lai, quan hệ hợp tác kinh tế giữa TP. Hồ Chí Minh và Minsk hứa hẹn nhiều tiềm năng lớn. Các lĩnh vực như công nghệ, máy móc hạng nặng, cơ sở hạ tầng, nông nghiệp và sản xuất đang mở ra nhiều cơ hội hợp tác. Sáng kiến “Vành đai và Con đường” định vị Belarus như một trung tâm trung chuyển quan trọng cho hàng hóa Việt Nam tại khu vực châu Âu, trong khi tư cách thành viên ASEAN tạo điều kiện thuận lợi để các công ty liên doanh Belarus-Việt Nam thâm nhập thị trường rộng lớn này thông qua các khu công nghiệp ở khu vực phía Nam.
Các hoạt động giao lưu văn hóa, như các chương trình trao đổi sinh viên và lễ hội, được kỳ vọng sẽ thắt chặt thêm mối quan hệ giữa hai thành phố. Thành phố Minsk dự kiến sẽ tổ chức sự kiện “Những ngày TP. Hồ Chí Minh tại Minsk” nhằm thể hiện mong muốn của hai địa phương trong việc tôn vinh và làm sâu sắc thêm mối quan hệ hợp tác.
Các cột mốc và lễ kỷ niệm
Năm 2025 hứa hẹn sẽ là một cột mốc quan trọng đối với cả Belarus và Việt Nam, với nhiều sự kiện và ngày kỷ niệm đáng nhớ, mở ra cơ hội tăng cường giao lưu giữa Thành phố Minsk và Thành phố Hồ Chí Minh. Việt Nam sẽ kỷ niệm 95 năm Ngày thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam, 135 năm Ngày sinh của Chủ tịch Hồ Chí Minh, 80 năm ngày Quốc khánh nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam, và 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. Belarus sẽ tưởng niệm 80 năm Chiến thắng trong Cuộc Chiến tranh Vệ quốc Vĩ đại và tổ chức cuộc bầu cử Tổng thống quan trọng vào ngày 26 tháng 1 năm 2025.
Quan hệ hợp tác giữa Thành phố Minsk và Thành phố Hồ Chí Minh đang phát triển tốt đẹp, có nhiều tiềm năng để hai bên tiếp tục đẩy mạnh hợp tác trong những năm tới.Thông qua việc mở rộng hợp tác kinh tế, văn hóa và giáo dục, hai địa phương có thể tiếp tục thắt chặt tình hữu nghị và hợp tác bền vững.
Bước sang năm mới 2025, Tổng Lãnh sự quán Belarus xin gửi lời chúc tốt đẹp, thịnh vượng, hạnh phúc và bình an đến toàn thể người dân Thành phố Hồ Chí Minh.
